قرص لووتیروکسین یا لووکسین: داروی کم کاری تیروئید
لووتيروکسين يک هورمون تيروئيد است که به عنوان دارو براي درمان بيماري کم کاري تيروئيد استفاده مي‌شود. کم کاري تيروئيد به شرايطي اطلاق مي‌شود که طي آن غده تيروئيد به مقدار کافي از هورمون تيروئيد را توليد نمي‌کند. لووتيروکسين براي درمان کم کاري مادرزادي غده تيروئيد (کرتينيسم) و گواتر (بزرگ شدن غده تيروئيد) نيز مورد استفاده قرار مي‌گيرد. همچنين از لووتيروکسين همراه با جراحي و پرتودرماني راديواکتيو به منظور درمان سرطان تيروئيد استفاده مي‌شود. لووتيروکسين از نظر طبقه بندي دارويي در گروه هورمون‌ها قرار مي‌گيرد. عملکرد اين دارو از طريق جايگزيني هورمون تيروئيدي است که به طور طبيعي در بدن توليد مي‌شود.
این دارو چگونه باید مصرف شود؟
لووتيروکسين به دو شکل قرص و کپسول تولید شده و از راه دهانی مصرف می‌شود. این دارو معمولاً یک بار در روز و با شکم خالی یعنی نیم تا یک ساعت قبل از صبحانه خورده می‌شود. دستورالعمل درج شده در نسخه خود را به دقت رعایت کنید و هر قسمت از آن را که نمی‌فهمید، از پزشک یا داروساز بخواهید که برایتان توضیح دهد. لووتيروکسين را دقیقاً طبق دستور پزشک مصرف کنید. هرگز این دارو را کمتر یا بیشتر از مقدار تجویز شده و یا با فواصل زمانی متفاوت با دستور پزشک مصرف نکنید. احتمالاً پزشک برای شروع یک دوز پایین لووتيروکسين را تجویز می‌کند و سپس به تدریج دوز مصرفی شما را افزایش می‌دهد.
لووتيروکسين کم کاری تیروئید را کنترل می‌کند اما آن را درمان نمی‌کند. بعد از شروع مصرف این دارو ممکن است چند هفته طول بکشد تا شما بتوانید تغییراتی در علائم بیماری خود مشاهده کنید. حتی وقتی که احساس میکنید خوب شده‌اید، باید مصرف لووتيروکسين را ادامه بدهید. بنابراین هرگز بدون مشورت با پزشک خود، مصرف لووتيروکسين را قطع نکنید.
نکات خاصی که باید رعایت کرد، کدام است؟
قبل از مصرف لووتيروکسين
- اگر نسبت به لووتيروکسين، هورمون تیروئید یا هر داروی دیگر یا هر یک از ترکیبات موجود در لووتيروکسين حساسیت دارید، به پزشک خود یا داروساز اطلاع بدهید. لیست ترکیبات موجود در لووتيروکسين را می‌توانید از دکتر داروساز بگیرید.
- اگر هر نوع داروی تجویز شده یا بدون نسخه اعم از ویتامین‌ها، مکمل‌های غذایی و داروهای گیاهی مصرف میکنید یا قصد دارید در آینده مصرف کنید، به پزشک و دکتر داروساز خود اطلاع بدهید. هر یک از داروهای زیر را که مصرف میکنید، حتماً باید ذکر کنید: آمیودارون؛ آمفیتامین‌ها؛ داروهای ضد لخته (رقیق کننده خون) مانند وارفارین؛ آسپرین یا محصولات حاوی آسپرین و سایر داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی؛ بتابلاکرها، کاربامازپین؛ کورتیکواستروئیدها، استروژن‌ها؛ فوروسیمید؛ ایمانیتیب؛ انسولین و سایر داروهای دیابت؛ لیتیوم؛ ماپروتیلین؛ داروهای ضد بارداری؛ فنوباربیتال؛ فنیتویین؛ ریفامپین؛ بازدارنده‌های بازجذب سروتونین (SSRIها) از قبیل سرترالین؛ تئوفیلین؛ و داروهای ضد افسردگی از قبیل آمی تیریپتیلین
- اگر هر یک از داروهای آنتاسید، کربنات کلسیم، کلستیرامین (کوئستران)، کولسولام (ولکول)، کلستیپول (کلستید)، آهن، اورلیستات (آلی، زنیکال)، سایمتیکون (فازایم، گاز ایکس)، سولامر (رنولا، رناژل)، سدیم پلی استیرن سولفونات (کایکسالات)، یا سوکرالفیت (کارافات) را مصرف میکنید، باید آن را حداقل 4 ساعت قبل یا 4 ساعت بعد از خوردن لووتیروکسین مصرف کنید.
- اگر به هر یک از بیماری‌های زیر مبتلا هستید یا قبلاً بوده‌اید، حتماً به پزشک خود اطلاع بدهید: دیابت، سختی دیواره سرخر‌گ‌ها (تصلب شرایین)، بیماری‌های کلیوی، هپاتیت یا بیماری‌های کبد، خونریزی، پروفیریا (بیماری که در آن مواد غیر طبیعی در خون ساخته می‌شود و باعث بروز مشکلاتی در پوست یا سیستم عصبی می‌گردد)، بیماری‌های قلبی عروقی از قبیل فشار خون بالا، درد قفسه سینه (آنژین)، ضربان نامنظم قلب (آریتمی) یا حمله قلبی، کم کاری غدد فوق کلیوی، و یا هر بیماری دیگری که بلعیدن غذا را برای شما مشکل می‌سازد.
- اگر باردار هستید یا تصمیم به باردار شدن دارید یا کودک شیرخوار دارید، حتماً به پزشک خود اطلاع بدهید. اگر در زمانی که لووتيروکسين مصرف میکنید باردار شدید، به پزشک خود اطلاع دهید.
- اگر خواستید هر نوع عمل جراحی از جمله جراحی‌های دهان و دندان انجام دهید، حتماً به پزشک یا دندانپزشک خود بگویید که لووتيروکسين مصرف میکنید.
چه دستور غذایی خاصی را باید رعایت کنم؟
یک رژیم غذایی سالم و طبیعی داشته باشید. بعضی از غذاها و آشامیدنی‌ها به ویژه آنهایی که حاوی سویا، گردو و فیبرهای غذایی هستند، می‌توانند بر نحوه عملکرد لووتيروکسين در بدن تأثیر بگذارند. بنابراین حتماً باید لووتيروکسين را نیم تا یک ساعت قبل از صبحانه مصرف کنید.
اگر یک وعده دارو را فراموش کردم، چه کار کنم؟
به محض اینکه به یاد آوردید، سریعاً وعده داروی فراموش شده را بخورید. اما اگر نزدیک به زمان وعده بعدی هستید، از وعده فراموش شده بگذرید و طبق برنامه قبلی عمل کنید. دقت کنید که برای جبران وعده فراموش شده، هرگز نباید دو قرص را با هم بخورید.
این دارو چه عوارض جانبی می‌تواند داشته باشد؟
لووتيروکسين ممکن است برخی عوارض جانبی به دنبال داشته باشد. اگر هر یک از علائم زیر را به صورت شدید مشاهده کردید و یا در صورتی که این علائم در شما ایجاد شده و پس از مدتی برطرف نمی‌شود، حتماً به پزشک خود اطلاع بدهید:
- کاهش وزن
- رعشه
- سر درد
- حالت تهوع
- استفراغ
- اسهال
- شکم درد و دل پیچه
- ناآرامی عصبی
- زود رنجی و حساسیت
- بی خوابی
- تعریق شدید
- افزایش اشتها
- تب
- تغییر در سیکل قاعدگی
- حساسیت به گرما
- ریزش موقت مو مخصوصاً در کودکان طی ماه اول دوره درمان
اگر هر یک از علائم زیر را مشاهده کردید، بلافاصله با پزشک خود یا با خدمات اورژانس پزشکی تماس بگیرید:
- درد قفسه سینه (آنژین)
- تپش سریع یا نامنظم قلب یا نبض
مصرف لووتيروکسين در بارداری
داروی لووتيروکسين را می‌توان در دوران بارداری هم مصرف کرد. این دارو برای زمان بارداری مجاز شمرده شده است و هیچ گونه اثرات جانبی مضری به دنبال ندارد. تحقيقات انجام شده بر روی زنان بارداری که این دارو را مصرف مي‌کرده‌اند، هیچ گونه افزایش خطر نا‌هنجاری‌های مادرزادی را نشان نداده است. بنابراین احتمال آسیب دیدگی جنین در نتیجه مصرف این دارو بسیار بعید است. مصرف این دارو در زمان بارداری نباید متوقف شود و اگر کم کاری تیروئید در دوران بارداری تشخیص داده شد، باید به شکل مناسب درمان شود. عوارض کم کاری تیروئید در دوران بارداری می تواند شامل موارد زیر باشد : سقط خود به خود، پری– اکلامپسیا، مرده زایی و زایمان زودرس. کم کاری تیروئید مادر در زمان بارداری می‌تواند اثرات زیانباری بر رشد و نمو جنین و کودک داشته باشد.
ممکن است در دوران بارداری میزان T4 سرم خون کاهش و میزان TSH سرم افزایش پیدا کند و از محدوده طبیعی خارج شود. به دلیل آنکه بالا رفتن TSH سرم خون ممکن است در 4 هفته اول بارداری اتفاق افتد، زنان بارداری که این دارو را مصرف می‌کنند باید هر سه ماه یک بار، مقدار TSH خود را اندازه‌گیری کنند. اگر میزان TSH سرم خون بالا برود، برای تصحیح آن باید دوز داروی لووتیروکسین هم افزایش داده شود. همچنین به دلیل آنکه میزان TSH بعد از وضع حمل مشابه با قبل از دوران بارداری است، بنابراین دوز مصرفی دارو هم بلافاصله بعد از زایمان باید به مقدار مشابه با زمان قبل از بارداری باز گردانده شود. میزان TSH سرم خون باید 6 تا 8 هفته بعد از وضع حمل اندازه‌گیری شود.
مصرف لووتیروکسین در دوران شیردهی
اگر چه لووتیروکسین می‌تواند وارد شیر مادر شود، اما تا زمانی که به مقدار و شکل مناسب مصرف شود، مشکلی به وجود نمی‌آورد. در واقع، بسیاری از زنانی که درمان تیروئید آنها صورت نپذیرفته است، نمی‌توانند شیردهی مناسب و موفقی داشته باشند. اگر شما در دوران شیردهی از داروی لووتیروکسین استفاده میکنید، بهتر است در مورد آن با پزشک خود مشورت کنید.